Skilski Adam (ok. 1738–1810), oficer konfederacji barskiej, komendant pow. garwolińskiego w powstaniu kościuszkowskim. Był synem Jerzego i Rozalii z Mastów; brak informacji, kiedy przystąpił do konfederacji barskiej.

W październiku 1769 jako regimentarz konfederacji bełskiej znajdował się S. w obozie Józefa Bierzyńskiego pod Krakowem i należał do oficerów popierających Teodora Wessla przeciw bpowi Adamowi Krasińskiemu i sprzeciwiających się koncepcji przekazania całej władzy Generalności. W lutym 1770, jako podkomendny marszałka bełskiego Józefa Miączyńskiego, otrzymał od Generalności żołd – 1 tys. złp. W marcu t.r. był w Białej, skąd pisał o przebytej ciężkiej chorobie i dopytywał się o losy «słodkiej pamięci komendanta» Adama Szaniawskiego, marszałka lubelskiego. Jego nadzieje na poparcie Wessla potwierdza list datowany w Białej 19 IV 1770, w którym S. zachwycał się Ch. F. Dumouriezem, ale jednocześnie zachęcał Wessla do powrotu do Polski, widząc w tym wielkie korzyści dla kraju. W dn. 26–7 IX 1770 S. pod komendą Miączyńskiego uczestniczył w nieudanej próbie zajęcia Sandomierza, a potem zapewne w marszu w kierunku Warszawy. Był w Białej w październiku 1770, lecz uszedł z wojskiem «od niegodziwych czynności Bierzyńskiego», jak pisał 17 XII 1770 spod Częstochowy. Brał udział w obronie Jasnej Góry na przełomie 1770 i 1771 r. Najprawdopodobniej wziął też udział w przeprowadzonym 13 I 1771 przez Miączyńskiego i Michała Walewskiego ataku na Kraków. Dn. 17 I t. r. przybył na czele części oddziału Miączyńskiego do Lanckorony, by zaopatrzyć zamek w żywność i amunicję wobec spodziewanego ataku rosyjskiego. W następnych miesiącach stacjonował w Lanckoronie, dowodząc piechotą spod komendy Miączyńskiego. Wymaszerował stamtąd dopiero 22 V 1771 na osobisty rozkaz Dumourieza, który polecił mu wesprzeć zagrożonego przez Rosjan Miączyńskiego. Zapewne wraz z nim cofnął się pod Lanckoronę i wziął udział w przegranej przez konfederatów bitwie, a następnie dalej dowodził załogą zamku. W maju 1771 Generalność rozkazała S-emu przekazać komendę Stanisławowi Wybranowskiemu, ale S. odmówił i spór o stanowisko komendanta Lanckorony trwał do końca sierpnia t.r. W grudniu 1771 był w Warszawie. Wg Michała Dzierżanowskiego, w Generalności niesubordynację S-ego przypisywano intrygom Wessla. Dn. 6 VI 1772 S. zgłosił się w Krakowie do gen. A. W. Suworowa na czele 7 oficerów i 225 szeregowych; po złożeniu stosownego zobowiązania został zwolniony.

W l. n. S., żonaty z jedną z córek star. wareckiego Józefa Pułaskiego, przebywał najprawdopodobniej w ziemi czerskiej. W l. osiemdziesiątych występował z tytułem królewskiego generała adiutanta. W kwietniu 1794 zgłosił akces do powstania narodowego (poz. 1592), zaznaczając, że został «od konfederacji targowickiej zniszczony». Dn. 1 V t. r. zgromadzenie pow. garwolińskiego ziemi czerskiej przystąpiło do powstania, a obowiązki komendanta powiatowego powierzyło S-emu. Dn. 6 (8?) V Rada Zastępcza Tymczasowa potwierdziła tę nominację, podporządkowując go «generałowi milicji ziemi czerskiej» (generałowi ziemiańskiemu), star. nurskiemu Karolowi Wodzińskiemu; w praktyce jednak S. tytułowany był generałem, a nawet generałem majorem. Działał w nieokupowanej części ziemi czerskiej, początkowo zajmując się głównie rekrutacją i organizowaniem milicji powiatowej. W czerwcu 1794 pospolite ruszenie garwolińskie liczyło 1 300 pieszych i 30 konnych oraz wspierało działania korpusu gen. Karola Sierakowskiego, osłaniając linię Wisły. S. należał do aktywniejszych dowódców pospolitego ruszenia; atakował rosyjskie transporty. Zachowały się informacje o zdobyciu przez jego podkomendnych żywności i materiałów wojskowych przekazanych następnie do Warszawy. W efekcie zasłużył na pochwałę naczelnika Tadeusza Kościuszki, który w liście do K. Sierakowskiego z 10 VII 1794 polecił wyrazić mu wdzięczność i uznał za przykład do naśladowania. W lipcu i sierpniu S. z oddziałem zabezpieczał brzegi Wisły, działał na południowym Powiślu, starł się z Rosjanami pod Warką, był w obozie pod Górą, gdzie na 3 VIII wyznaczono zgrupowanie pospolitego ruszenia. Gdy Kościuszko powierzył gen. Jakubowi Jasińskiemu dowodzenie obroną Wisły i Narwi, S. został skierowany przez Jasińskiego do bronienia odcinka od Wólki do Karczewa; 23 VIII brał udział w potyczce z Prusakami pod Rybami. Jeszcze we wrześniu przesyłał raporty – np. 24 IX o nadejściu posiłków. Zmarł w r. 1810 w Woli Sufczyńskiej (paraf. Kołbiel).

O potomstwie S-ego z małżeństwa z Małgorzatą z Pułaskich brak wiadomości.

Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich…, W. 1925 s. 37; Konopczyński W., Kazimierz Pułaski. Życiorys, Kr. 1931; tenże, Konfederacja barska, W. 1991; Korzon, Wewnętrzne dzieje, I, VI; Kowecki J., Pospolite ruszenie w insurekcji 1794 r., W. 1963; Pilarek T., Zestaw generalicji powstania 1794, Zesz. Nauk. WSP w Kat., nr 32, Prace Historyczne, 1967 s. 95–103; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, S. 4, Lw. 1909 s. 316; Talko L. K., Wszystkie siostry generała, „Gaz. Wyborcza” (Magazyn) 1997 nr 28 (227); – Akty powstania Kościuszki; Księgi referendarii koronnej z drugiej połowy XVIII w., W. 1975 II; Konfederacja barska. Wybór tekstów, Wyd. W. Konopczyński. Kr. 1926; Materiały do dziejów wojny konfederackiej 1768–1774, Oprac. W. Konopczyński, Kr. 1931; – B. Ossol.: rkp. 4565 (list S-ego do T. Wessla), 13007/I; – Informacje Marka Kurdeja na podstawie księgi zgonów parafii Kołbiel.

Wojciech Kriegseisen